انواع سنگ ساختمانی
انواع سنگ ساختمانی
هرآنچه در مورد انواع سنگ ساختمانی باید بدانیم
سنگ ساختمانی سنگ هایی می باشند که در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند. در صنعت ساختمان سازی بسیار بااهمیت است که بدانیم کدام سنگ با چه جنسی برای کدام قسمت یک ساختمان کاربرد دارد؟ زیرا شناخت انواع سنگ ساختمانی و قابلیت‌های ویژه آنها در بخشیدن زیبایی به دکوراسیون منزل از اهمیت بالایی برخوردار است.
از انواع سنگ های مورد استفاده در ساختمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سنگ مرمر
سنگ ساختمانی مرمر نوعی سنگ آهکی است که با تنوع رنگ های گوناگون در طبیعت یافت میشود و از زمان های گذشته در ساختمان سازی کاربرد داشته است.
در گذشته مصری ها و یونانی ها از این سنگ برای ساختن معابد خود استفاده میکردند. وقتی سنگ آهک در اعماق زمین به مدت طولانی تحت حرارت و فشار زیاد قرار می گیرد، دگرگون شده، به سنگ مرمر تبدیل می شود. ماده اصلی سازنده سنگ مرمر، کربنات کلسیم است. برخی از انواع سنگ مرمر دارای ۹۹ درصد کربنات کلسیم هستند. وجود املاح آلومینیم و منیزیم در سنگ مرمر باعث تنوع رنگ در آن می شود. مرمر خالص کاملاً سفید رنگ است.
برای تهیه سنگ مرمر، ابتدا صخره های مرمری را توسط ماشین آلات مخصوص به قطعات بزرگ برش می زنند. بعد این قطعات را به کارگاههای مخصوص برش سنگ منتقل میکنند و آنها را در اندازههای دلخواه و مناسب برش می‌دهند.
پس از برش، سنگ مرمر را با دستگاههای مخصوص صیقل می‌دهند تا سطحی صاف و هموار پیدا کنند. کف ساختمان، تزئین دیوارها، نمای خارجی، مجسمه‌سازی، ساخت موزائیک، پله و بسیاری موارد دیگر از کاربردهای سنگ مرمر است. ایتالیا بزرگترین و مرغوب ترین تولیدکنند سنگ مرمر در جهان شناخته می شود. هنرمندان برجستهای چون «میکل آنژ» و «لئوناردو داوینچی» در بسیاری از آثار خود از سنگ مرمر استفاده کرده اند.
سنگ تراورتن (Travertine)
سنگ تراورتن حاصل ته نشین شدن رسوبات آب داغ و یا سرد در غارهاست و درصد بالایی از ترکیبات آن شامل کلسیم، استاگمتیت و استالاکتیت می باشند. رنگ های مشاهده شده در سنگ های تراورتن بیشتر رنگ های قرمز، خاکستری، لیمویی، زرد، قهوه ای، سیاه و سفید هستند و ممکن است بعضی از سنگ ها دارای رگه و یا بدون رگه باشند.
ترکیبات موجود در سنگ های تراورتن مانند آهن، کلسیم و دیگر ناخالصی ها از عوامل تاثیر گذار بر روی شکل گیری رنگ و طرح این نوع سنگ ها می باشد و هرچقدر عناصر محلول در آب این منابع کمتر باشد، رنگ سنگ روشن‌تر می گردد.
سنگ ساختمانی تراورتن دارای بافتی متخلخل و رنگهای متنوع و نواری شکل است که تنوع رنگی آن به علت اختلاف در ترکیباتی است که در زمان رسوب‌گذاری در عناصر سنگ وجود دارند و خود را به صورت رگه‌های مختلف نشان می‌دهند.
قابل ذکر است که چون این رگه‌ها دارای ترکیب شیمیای متفاوت از زمینه سنگ می‌باشند در سنگ ایجاد شده دارای استحکام کمتری بوده و نقطه حساس یک سنگ را تشکیل می‌دهند که کمترین مقاومت را در برابر ضربه یا فشار از خود نشان می‌دهند و هر چه سنگ دارای رگه‌ها و ناخالصی‌های کمتری باشد استحکام بالاتری را دارا می‌باشد.
اکثر سنگهای تراورتن مقاومت سایشی پایینی دارند بنابراین به راحتی فرآوری می‌شوند اما مقاومت فشاری مناسبی دارند (مقاومت فشاری آنها از مرمر بیشتر و از گرانیت کمتر است) اما استحکام و تخلخل پذیری بالای آن شرایط کار در محیط اشباع و ارتفاع را فراهم می‌سازد. مقادیر حداکثر و حداقل الزامات فیزیکی تراورتن در استاندارد ASTM C1527 یا ۱۳۲۴۷ ملی ایران موجود می‌باشد.
سنگ گرانیت (Granite)
از انواع سنگهای آذرین بوده و بسیار سخت و محکم، بادوام و بسیار جلا پذیر است. گرانیت خرد شده را برای تهیه بتن زیر سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای یادبود، زیربنای تاسیسات، تزئینات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می برند. از انواع گرانیت ساختمانی میتوان گابرو، دیاباز که اصطلاحا به ان گرانیت سیاه هم می گویند نام برد. انواع این سنگ را با نام های گرانیت نهبندان، گرانیت چایان، گرانیت زاهدان، گرانیت نطنز و … می شناسید.
البته در ایران بیشتر سنگ های مرمریت و تراورتن و به ویژه مرمر (اونیکس) مشهور است، اما در دهه اخیر، منابع ارزشمندی از سنگ گرانیت بسیار عالی در رنگهای متنوع سیاه، قرمز، سفید، سبز تیره ، سبز روشن و صورتی با دانه های مشکی بزرگ و کوچک کشف شده است. حدود ۲۰% از ذخایر سنگ های تزئینی کشور به ذخایر گرانیت اختصاص داده شده است. آذربایجان غربی و شرقی، اصفهان، سیستان و بلوچستان و لرستان مهم ترین استان های تولید کننده سنگ گرانیت می باشند.
سنگ کوارتزیت (Quartzite)
این سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسایی است. کوارتزیت را بخاطر ظاهر زبر آن بیشتر در ساختمان های ارزان قیمت و روستایی به کار می برند. رنگ آن بیشتر قهوه ای سوخته، سرخ، خاکستری و قهوه ای است.
ماسه سنگ (Sand Stone)
این سنگها از نوع رسوبی هستند که از چسبیدن دانه های سیلیس به یکدیگر به وجود آمده اند. رنگ این سنگها معمولاخاکستری، قهوه ای، سرخ و ارغوانی است. ماسه سنگ کاملا سیمانی شده را ممکن است کاملاخرد نموده و در زیر سازی راه آهن و جاده ها به کار برند. همچنین ماسه سنگ کوارتزی رابه عنوان ماسه ریخته گری و ماده اولیه شیشه استفاده می کنند.
سنگ لایم استون (Limestone)
این گونه سنگها به نسبت سنگهای تراورتن و مرمر به لحاظ زمین شناسی جوانتر بوده و در معرض فشار و دمای بالا قرار نگرفته‌اند. از این رو سنگهای کاملاً رسوبی محسوب می‌شوند. این سنگها به نسبت مرمریت و تراورتن بیشترین جذب آب را دارند و در مقابل فرسایش مقاومت کمتری دارند.
نمونه‌هایی از پر مصرف‌ترین سنگهای لایم استون عبارتند از : سنگ سمیرم، کوه سفید قم، اسلام آباد و … مزایای این سنگ قیمت مناسب و یکدستی در رنگ آن است و جذب آب بالا و مقاومت کم در برابر فرسایش از معایب آن است. از این رو این سنگها تنها برای مکانهای دور از رطوبت و فرسایش میتوان توصیه کرد. بهترین مکان کاربرد آن کنار راه پله‌ها (بغل پله‌ها) و دیواره پارکینگ می‌باشد.
سنگ چینی
سنگ چینی همان سنگ مرمریت یا آهکی دگرگون می‌باشد که دانه‌ها یا بلورهای تشکیل دهنده آن با چشم قابل مشاهده است. در واقع سنگ چینی به انواع مرمریت‌های دانه ریزی گفته میشود که بافتی تماما بلور داشته باشد و عمده آن از کلسیت و به مقدار کمی ولاستونیت به عنوان کانی‌های اصلی تشکیل شده باشد. این نام در دو دهه اخیر در ایران باب شده و ظاهراً به این علت به آن چینی می گویند که در ضخامت‌های کم در حدود ۲ سانتیمتر در مقابل ضربه صدای چینی تولید می کند.
روش استخراج سنگ های چینی از معدن به صورت سیم برش است. استخراج آن ها اکثراً به شکل نرم بر و بعضاً نیز به شکل سخت برمی‌باشند.
سنگهای چینی تنوع رنگ کمی دارند و معمولاً در رنگ سفید و یا در رنگ سفید با هاله یا رگه‌های زرد وجود دارد. سنگهای چینی سنگهای محکم و بهداشتی هستند و تقریباً در همه مکانهای یک ساختمان حتی جاهایی که آبریزش زیاد دارند استفاده می شوند. این سنگ ها در مراکز بهداشتی درمانی به صورت تیشه ای یافت میشود.
سنگ مرمریت
سنگ مرمریت را می توان از سنگ تراورتن تشخیص داد. حتی کسانی که کارشناس نیستند از پشت سنگ می توانند تشخیص دهند به این صورت که در مرمریت خلل و فرجی وجود ندارد و بیشتر رگه هایی رد آن دیده می شود. از طریق ضربه زدن با یک جسم فلزی به پشت سنگ مرمریت می توان توپر بودن آن را تشخیص داد. البته این یک روش سنتی است که معماران از آن استفاده می کنند و به این صورت است که هر قدر صدای ایجاد شده از ضربه وارد شده به قسمت نسابیده مرمریت زیرتر باشد آن سنگ مرمریت تراکم بیشتری دارد.
سنگ توف (Tuff)
از انواع سنگهای خاکسترآتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوازدگی پوسته پوسته می شود و به صورت دانه های ریز از آن جدا می شود. این سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد درکار دیوار سازی، پارک سازی و دیوارهای حایل استفاده می کنند.
ماسه سنگ
این سنگها از نوع سنگ های رسوبی می باشند و از چسبیدن دانه‌های سیلیس به یکدیگر تشکیل شده اند. سیلیس، اکسیدآهن و یا خاک رس مواد تشکیل دهنده این سنگ است. سختی و دوام قطعات ماسه سنگ به نوع چسب آن بستگی دارد. رنگ این سنگها معمولا خاکستری، قهوه ای، سرخ و ارغوانی است.
ماسه سنگ کوارتزی به عنوان ماسه ریخته‌گری و ماده اولیه شیشه استفاده می شود.
سنگ ساختمانی شیست
سنگهای لایه لایه سیاه رنگ هستند که از انواع سنگهای دگرگون می باشند و برای فرش کردن کف، پیاده‌روها، خیابان‌ها، باغ‌ها و پارک‌ها از یان سنگ ها استفاده می شود.
سنگ ساختمانی آهک
از انواع سنگهای رسوبی می باشد و در سطح گسترده ای از جهت اندازه، قواره، شکل و رنگ موجود است. از سنگ آهک جهت تزئینات داخل و خارج ساختمان، دیوار، نماسازی، مجسمه‌سازی، تزئینات کف و ستون‌سازی استفاده می شود.
سنگ گابرو (Gabro)
سنگ گابرو از جمله سنگ های آذرین درونی است که بافت آن درشت بوده و رنگی تیره دارد. گابرو در رنگ های خاکستری مایل به سبز، سیاه و سبز موجود است و اگر سطح آن صیقل داده شود زیبایی بی نظیری را به تصویر خواهد کشید.
این سنگ به دلیل عدم آسیب در برابر هوازدگی، برای کفپوش و نمای خارجی ساختمان مناسب است. سنگ گابرو با جذابیت خاص خود برای ساخت کانتر آشپزخانه و کاشی گزینه ای ایده آل است و هم در دکوراسیون داخلی و هم نمای خارجی کاربرد دارد.
سنگ دیوریت
سنگ دیوریت نوعی سنگ آذرین است که دانه های آن درشت و رنگ آن خاکستری، خاکستری مایل به سبز و خاکستری تیره می باشد. دانه بندی این سنگ ممکن است شکل دار، بدون شکل و یا هم اندازه باشد.
امروزه از سنگ دیوریت در کف ساختمان، پله ها و نماکاری استفاده می شود. این سنگ کمیاب است و اغلب در مناطق آتش فشانی یافت می شود. در گذشته این سنگ را برای نوشتن کتیبه به کار می بردند. سختی سنگ دیوریت به حدی است که در دوران باستان از آن برای تراشکاری سنگ گرانیت استفاده میکرده اند.
این سنگ نسبتا کمیاب می باشد و در مناطق آتش فشانی بوجود می آید که بسیار سخت می باشد. به همین دلیل تراش و کار با آن مشکل است که در تمدن های باستان از آن برای تراش و کنده کاری سنگ گرانیت استفاده می شده از سنگ دیوریت در سنگ نما، سنگ پله، کف و در جاده سازی استفاده می شود.
اندازه و شکل‌های سنگ ساختمانی
سنگ ساختمانی در اندازه و شکل های مختلفی برش خورده و به فروش می رساند که در ذیل چند مورد از آنها شرح داده می شود:
سنگ لاشه
سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می شود بکارمی رود و کاربرد آن در زیرسازی ها، پر کردن فاصله بین سنگها و کف سازی خشن محدود می شود.
سنگ قواره ای
سنگ ساختمانی قواره که با حذف گوشه های تیز و زاید سنگ لاشه بدست می آید و ابعاد آن نباید کمتر ۱۵ سانت باشد.
سنگ بادبر یا رگه ای
این نوع سنگ ساختمانی به صورت تقریبا مکعبی در می آیند و حداکثر برجستگی آنها ۴ سانت و حداقل عرض و ارتفاع آنها ۲۰-۱۵ سانت می باشد.
سنگ بادکوبه ای
این سنگ ساختمانی در حقیقت سنگ سر تراشیست که دور تا دور وجه نمای آن را به عرض ۱٫۵ تا ۳ سانت با قلم تراش دادند و باقی سطح نما را تیشه داری می کنند.
سنگ اندازه یا سنگ حکمی
اگر سنگ ساختمانی به اندازه ی مشخصی که در نقشه منظور شده است در آید به آن سنگ اندازه یا حکمی گویند.
سنگ چند نما یا تمام تراش
اگر همه ی سطوح عمود و افقی سنگ ساختمانی را دست تراش نمایند به آن سنگ دست تراش می گویند
سنگ چند وجهی
این سنگ ساختمانی به صورت چند وجهی نا منظم در آمده و در نما در کنار هم قفل وبست می شود. در این نوع سنگ ساختمان ابعاد سنگ نباید کمتر از ۱۰ سانت باشد
سنگ پلاک
در کارخانه سنگ ساختمانی قله را به ضخامت و ابعاد مورد نیاز می برند. به این دسته سنگ ساختمان که معمولا ۴ گوش و دارای لبه های قائم هستند سنگ پلاک می گویند.
سنگ تایل
عبارت تایل از کلمه فرانسوی Tuile گرفته شده است و درواقع تایل یک شیء نازکی است که به شکل مربع یا مستطیل درآمده است. سنگ تایل همانند سنگ اسلب ، نوعی برش سنگ می باشد و نه جنسی از سنگ، سنگ های تایل به عنوان رایج ترین سنگ های ساختمانی هستند که در ساختمان سازی و مصارف ساخت و ساز از آن استفاده می شود که آنها را در اکثر خانه ها مشاهده میکنید. سنگ هایی چون مرمر، مرمریت، گرانیت، تراورتن، سنداستون و … به صورت تایل برش زده می شوند.
ضخامت سنگ تایل کم است و می توان برای سنگ تایل ابعاد دلخواهی سفارش داد اما به طور معمول این سنگ ها به شکل مربع هایی در ابعاد استاندارد ۳۰ در ۳۰ ، ۴۰ در ۴۰، ۵۰ در ۵۰، ۶۰ در ۶۰ و ۸۰ در ۸۰ بریده می‌شوند.
سنگ اسلب
سنگ ساختمانی با ابعاد نسبتا بزرگ را سنگ اسلب می گویند، ابعادی که معمولا بزرگتر از ۱۲۰ در ۲۲۰ سانتی متر می باشد. برای تولید سنگ اسلب از سنگ ساختمانی خام سالم با ابعاد بزرگ که اصطلاحا به آنها کوپ سنگ گفته میشود، استفاده می کنند. سنگ ساختمانی چون سنگ تراورتن، سنگ مرمر، سنگ مرمریت، سنگ چینی و سنگ گرانیت را میتوان به صورت اسلب تولید کرد. سنگ اسلب به سنگی می گویند که توسط دستگاه اره بریده شود. این دستگاه ها که مخصوص بریدن سنگ کوپ هستند عموما از ۸۰ تیغه کنار هم و با فاصله یکسان معمولا ( ۲ سانت ) قرار دارند.