ذخاير سنگ آهن پلاسری
این مقاله را با جمله ای زیبا از یو.بیلی.بین شروع می کنیم و در ادامه به تعریف پلاسر می پردازیم پس با همراه باشید:
آنکس که چرخه کامل تحول پلاسرها با همه جزئیات آن را دریابد، خواهد توانست به تنوع بی پایان نمودهای پلاسر پی ببرد. (یو.بیلی.بین، 1983).
تعریف پلاسر
کلمه پلاسر ریشه اسپانیایی داردکه به معناي بودن ذخيره معدني در ته نشینات تخريبي است ، زمين شناسان اقتصادي اغلب نهشته هاي نابرجاي که شامل ارزش اقتصادي را به تجمعات مكانيكي و يا نهشته هاي پلاسري محسوب کرده اند. اين مورد به نهشته خاكزادي كه توسط چرخه ته نشین شدن تمركز دهنده كاني هاي سنگين به وجود می آید ، متعلق است.
كاني هاي پلاسري به درجه های متفاوت که شامل اين خصوصیات می باشند تقسیم شده اند که عبارتند از :
كاسيتريت، كروميت، كولومبيت، مس، گارنت طلا، ايليمنت، مگنتيت، پلاتين، ياقوت، روتيل ، زنوتايم و زيركن.
شرايط لازم براي تشكیل پلاسرها
جهت شکل گرفتن كانسارهاي پلاسري برخی از موارد وجود دارند که مهم ترین و با اهمیت ترین آنها عبارتند از:
– وجود سنگ مادر مناسب
كاني هايي در طبیعت موجودند که درقدم نخست شکل گیری به خاطر کم شدن درصد وفور آنها در سنگ مادر ارزش اقتصادی زیادی ندارند اين كاني ها بعد از هوازدگی سنگ توسط آب باد و در برخی مواقع يخچال حمل شده و در سایر محیط ها متمركز می شوند در اين بین گونه ای از سنگ مادر، باعث كنترل کردن در گونه ای پلاسر میگردد مثلا پلاسر الماس معمولا از كيمبرليتها نشات گرفته است.
– وجود كاني سنگين
-چرخه هوازدگي اثر بخش : درشکل گرفتن كانسارهای پلاسري هوازده شدن فيزيكي خیلی مهم است و با ریز شدن سنگها سبب جدا شدن كانی هاي پلاسر ساز خواهد شد.
– عامل انتقال دهنده
– مکان تمركز مناسب: در باره يك رودخانه و جاهای مناسب برای جمع شدن كاني هاي سنگين معمولا مکلن خروج رودخانه از بالا و سپس ورود به دشت است كه پهنی آن به وفور و گراديان آن را كم می کند و در نتیجه كانيهاي رسوب شده و كانيهاي سبك انتقال می یابند.
انواع پلاسر
الف) پلاسرهاي رو دخانه ای . ب) پلاسرهاي بازماندی . ج) پلاسرهاي ساحل. د) پلاسرهاي دلوويال . د) پلاسرهاي كوه رفتي. ه) پلاسرهاي يخچالي. و) پلاسرهاي بادرفتي.
پلاسر سنگ آهن سنگان
ذخيره نابرجاي که در آهن موجود است آن بخش از ذخايری می باشد كه از یک نقطه به محیطی دیگر كه در آن نهشته شد است ، انتقال می یابد. برخی از كانه‌هاي آهن ومخصوصا مگنتيت در مقابل هوازده شدن استقامت دارند اين كاني شامل وزن تقریبا بالایی است و به این خاطر در پلاسرها جمع شده و ذخيره نابرجاي آهن را شکل می دهد.
تحقیقات تصاویر گرفته شده از ماهواره لندست در مناطقی همچون تایباد، مخروطه های افکنی بزرگ در جنوب غرب واقع در کوههای معدن سنگان روئیت شده است. باپردازه های دیجیتالی که از طریق باندهای انعکاسی شناسایی شده شباهت خیلی زیاد میان رفتار منعکس شده و ته نشین شدن آبرفت همراه با توده های معدنی دیده شده در سنگان و نهشته های پلاسری این مکان محصول تخریبهای مکانیکی در قسمتی از توده های سنگ آهن واقع در سنگان که بر اثر علل گوناگون سطحی که عموما یخبندان و دیگر اینکه با عوامل همچون هوازدگی و شکلی از شکستگیها و درزه – شکافهای به دست آمده از فعالیتهای تکتونیکی و حمل و نقل مکانیکی آن که توسط سیلاب های فصلی انجامو توسط آب های جاری از آنومالی های اساسی معادن که به دشت جنوب غربی معدن واقع در سنگان می باشد. این معدنها پلاسری معمولا در پهنا و طول 30 کیلومتر و عرض حدود 20 کیلومتر تا دامنه مرزهای افغانستان کشیده شده است. ادامه این معدن ها در شمال غربی به سمت جنوب شرقی می باشدو عوامل چینه شناسی و تکتونیکی سبب شده که ماده های معدنی در یک منطقه به طور برابر پخش شده ظاهر نگردد.
توپوگرافی هر یک از مناطق گونه ای از دشت و تپه ماهورهای پست بوده ، ارتفاع انباشته شدن پلاسر در برخی از مناطق 12 الی 14 متر تخمین زده شده است. وجود سنگ آهن در محدودهای از پلاسری از مدل مگنتیت با فرمول شیمیایی Fe3O4 بوده است. از لحاظ وقت نیززمین شناسی نهشته های پلاسر این مناطق بیشتربرمی گردد به زمان عصر حاضر و دوره ترشیاری هم تعلق دارد. باعنایت به موجود بودن ارتفاعات بلند و قرار گرفتن سنگ آهن در ذخیره آن گونه قابل دیدن از ذخایر پلاسری در دشت به صورت کم شکل می گیرد. شناخته شدن این مدل از کانسار در کنار معدن ها و ارزش اقتصادیرا دو چندان کرده این مدل از منبع ها باعث شده که تجمع سنگ آهن سنگان در برخی از محدودههای مورد ارتباط منجر به عملیات اکتشافی و در دو مورد زیر و متعاقبا استخراج پلاسر را در برنامه ریز و کارو فعالیتهای معدنی به سرانجام رساند.
محدوده پلاسری جنوب آنومالی A
حد و حدود کانسار مد نظر به مساحت 38 هکتار و در جاهای آنومالیهای غربی سنگ آهن در مکان سنگان بوده و همچنین در جنوب آنومالی A و جنوب غربی آنومالیB هم قرار دارد. با توجه به بررسی های موجود آنومالی A و بخشی از آنومالی B منابع تغذیه شده قطعه های مواد معدنی در این حدود می باشد.حد و حدود یافت شده مد نظر به شکل یک مخروط افکنه در قسمت زیر دست آنومالی A و در سطح تپه ها و کوههایی با ارتفاع خیلی کمتر از منابع تغذیه آن (آنومالی A) قرار داشته که با مرور زمان تحولاتی روی آن به وجود امده است.
با توجه عملیات اکتشافی در این مناطقاز طریق نقشه توپوگرافی در مقیاس 1:1000 در مقیاسی به مساحت 40 هکتار شروع و بعد از کندن چاهک های کشف شده در این مکان اقدام به برداشتن یک مدل و مشخص کردن درصد از وزن بازیافت مجدد آهن در آنها شده است که میانگین عیار آن 54% و درصد وزنی حدودی آن26 % است. با عنایت به ژرفای کشف شده و اندازه بازیابی آهن و عدم کشف به طور کامل در اعماق ذخیره شده با در نظر گرفتن پهنای عمیق سنگ آهن تا عمقی مساوی با 50 درصد به دست آمده در مجموع ذخایری که ممکن است سنگ آهن در این حدود باشد به چیزی معادل 341,000 تن در نظر رفته می شود.